ضیافتگاه وصل

عید رمضان آمد و ماه رمضان رفت         صد شکر که این آمد و صد حیف که آن رفت

پایان هر عبادتی، عیدی است که برازنده آن عبادت است و رمضان در ایستگاه فطر به بار می نشیند و بال می گشاید. رمضان، فصل وصل است و فطر ضیافتگاه وصال. اگر پایان نماز، سلام است و پایان حج؛ قربان و پایان هفته جمعه، پایان رمضان عید فطر است عیدی که در آن گوهر آبدیده انسان را سرشته می دارند و در خاک او بذر توحید می کارند. فطر شادمانه ترین عید اسلام است و چون قافیه، در پایان بیت پرستش می نشیند. رجب و شعبان، شصت روزِ استقبالند برای رمضان و فطر به تنهایی از عهده بدرقه آن ماه خوب خدا برمی آید. اینک که رمضان رفت و عید فطر آمد به حسرت خواری آن رفتن و شاد باشی این آمدن، خدای را ثناخوان و سپا گزارنده ایم.

چون که گل رفت و گلستان شد خراب        بوی گل را از که جوییم؟ از گلاب

آغازی بر یک پایان

عید فطر، روزی از بی شماری ایام نیست تا در تعیّن یک نام معنا شود. این روز پایان یک ماه و آغاز یک راه است. پایان ماه اشک ها و لبخندها، رحمت ها و انتظارها، عفوها و استغفارها، پایان هنگامه های قشنگ افطار، سحرهای زیبا، لحظه های مناجات با خدا، و آغاز راهی برای بازگشت، فصلی برای شکفتن و ترنمّی برای بازیافتن خودِ گمشده انسان. عیدفطر، عید زیبایی های معنوی، عید بشارت های الهی و روز خوب مهربانی های خداست.

عید فطر در کلام امام خمینی رحمه الله

امام راحل، این روزه دار حقیقی الهی ـ که رضوان هماره حق بر روح جاودانه اش باد ـ درباره عید فطر فرموده اند: «عید ماه مبارک رمضان، عید وصال است. ما در این ماه مبارک هر چه قصور کرده باشیم، در این روز مبارک از او عیدی می خواهیم. روز عید فطر برای روزه داران روز لقاء اللّه است.

عید سعید فطر

عید سعید فطر، برای کسانی عید خواهد بود که از خود به خدا بازگشت کرده و از مجاورت شیطان به سوی پروردگار رحمان برگشته باشند. این عید برای آنان سعید است که سعادت همراهی با ماه ضیافت خدا را درک کرده و با غفلت و گناه از بزم حضور دوست طرد نشده باشند و برای گروهی فطر حقیقی متجلی خواهد گشت که از راه راست فطرت گام به انحراف ننهاده و روزه محبت و وصال را با مفطر «توجه به غیر خدا» و «دوستی غیر دوست» افطار ننموده باشند. عید فطر روز بازگشت سعادتمندانه انسان به فطرت خداجوی خویش است.

مراقبت پس از ماه رمضان

در شأن نزول آیه 144 سوره آل عمران آمده است: وقتی در جنگ احد شایع شد که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم کشته شده، این شایعه موجب هراس، فرار و تزلزل روحیه رزمندگان سپاه اسلام گردید. پس از این واقعه، آیه ای نازل شد: بر فرض که وجود مقدس پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم کشته شده باشد؛ آیا می خواهید به گذشته بد خود بازگردید و از ارزش ها و باورهای اسلامی خود فاصله بگیرید؟!

در زمان ما نیز ممکن است این آیه به گونه ای دیگر مصداق یابد. بعضی از مردمان با پایان یافتن ماه مبارک رمضان، همه توفیقاتی را که در پرتو روزه، شب قدر، شب زنده داری ها، سحرها و مناجات های این ماه حاصل کرده اند، از دست می دهند و بار دیگر در گرداب روزمرگی های زندگی غرق می شوند. غافل از آن که اگر چه ماه رمضان و شب قدر طی شد، اما خدای رمضان غروب ندارد و شیفتگان درگاهش باید لحظه به لحظه استعداد فیض گیری از وسعت بی کران رحمتش را وسعت بخشند و فرصت های وصال را غنیمت شمرند.

بلکه برخی از آنان از این ضیافت الهی ناخرسند نیز بوده اند. اینان اصلاً همراه با ماه مبارک رمضان نبوده اند تا بخواهند در پایان از آن جدا شده و با آن وداع نمایند.

عید و عود

عید فطر، روزی است که فطرت خداجوی آدمی به خویش باز آمده و پس از یک ماه ریاضت و معنویت، صفا و جدایی یافته و غبار از رخسار برگرفته است. از این روست که عید فطر در حقیقت عید فطرت است؛ چرا که انسان به جایگاه اصلی خود «عود» نموده است؛ بازگشت به خدا، به معبود و مطلوب و محبوب حقیقی خود. در عید فطر هر کس به همان اندازه که از این بازگشت بهره ای برده عیدی دارد. در حقیقت، عید هر کس تبلور روزه اوست. هر که به هر مقدار توانسته باشد با روزه خویش به فطرت خود بازگردد، به همان مقدار عید فطر دارد. عید از آنِ آن کس است که روزه و ماه ضیافت از آن اوست.

روز پاداش

عید فطر، روزی است که خداوند متعال به مؤمنان راستین که در راه وصال محبوب زحمت سی روزه روزه را بر تن خویش خریده اند عطایی ویژه عنایت می کند و آنان را از لطف و رحمت بی کران خویش سرشار می سازد. در آن روز دل های عاشق بندگان حق از شکوفه های پاداش لب ریز از شادی می شود و این مصداق سخن حضرت علی علیه السلام است که در خطبه روز عید فطر فرمودند: «روز عید روزی است که نیکوکاران پاداش می گیرند و گناه کاران زیان می بینند».

. زکات فطره نیز نوعی زکات است که پرداخت آن بر همگان واجب است. امام صادق علیه السلام در این باره می فرمایند: «کسی که روزه می گیرد ولی زکات فطره نمی پردازد، روزه او پذیرفته نمی شود». زکات فطره، هدیه ای است که انسان مومن به شکرانه اطاعت از حق تعالی و بهره گیری از نعمت های الهی به محرومان و مستضعفان عطا می کند و با این کارِ خود از خداوند می خواهد که جان و مال او را از گزند هر گونه آفت و بیماری به دور داشته و به دیگر انسان ها نیز توفیق بهره گیری از نعمت ها را بدهد.

نماد وحدت

در عید فطر، اجتماع عظیم مردم برای برپایی نماز عید، نمادی از وحدت شکوهمند مسلمانان است. مردمی که هم دل و همگام با هم به عبادت حق تعالی مشغول می شوند و کام خود را با حلاوت یاد او شیرین می کنند. صفوف به هم پیوسته مردمان در نماز عید، آیین های شکرگزاری و تعظیم سنت های اسلامی در این روز زیباترین شکل وحدت را به نمایش می گذارد و آثاری گران بها برای جامعه اسلامی به همراه دارد.

وداع با ماه خدا

دعاهای وداع ماه رمضان، از پر شورترین و عارفانه ترین ادعیه به شمار می روند؛ زیرا از سوز و گداز حبیبی حکایت می کنند که فراق محبوب را استغاثه می کند و امید دیداری دوباره را در دل بر می افزود. در این میان، پرشورترین دعا، همان است که در صحیفه سجادیه ثبت شده است و حال بزرگ عارف وارسته و زینب عبادت کنندگان، امام سجّاد علیه السلام ، را باز می گوید. امام در بخشی بلند از این دعا این چنین ناله سر می دهند: «ما کسی را وداع می کنیم که رفتنش برای ما بسیار گران و سخت است و ما را غمگین می کند؛ ماهی که شب و روزش رحمت بود.