نهم ذی الحجه ، روز عرفه فرصتی برای بندگی
دعای عرفه امام حسین(ع) دعایی که امام حسین(ع) در روز عرفه (۹ ذی‌الحجه) در صحرای
عرفات خوانده است. منابع، درباره سال قرائت این دعا، مطلبی ذکر نکرده‌اند؛ اما محققان این
دعا را مربوط به آخرین حج امام حسین(ع) نمی‌دانند؛ زیرا امام در سفر حجی که قبل از واقعه
کربلا بود، در عرفات توقف نداشت.شیعیان این دعا را در روز عرفه در صحرای عرفات و دیگر مناطق
دیگر جهان می‌خوانند. این دعا، در بردارنده آموزه‌های عرفانی و عقیدتی ازجمله شناخت خداوند و
بیان صفات الهی، یادآوری نعمت‌های بیکران الهی بر انسان و حمد و سپاس خداوند بر آن‌ها، تضرع
به درگاه خداوند و اقرار به گناهان و توبه، درخواست حوایج، و پاداش اخروی و… اشاره دارد.
عالمان و محدثان شیعه با توجه به محتوای دعا، آن را از امام حسین(ع) دانستهاند. البته در
انتساب بخش پایانی آن به امام حسین(ع) تردید شده است. این دعا به زبان‌های مختلف
ترجمه شده است.
معرفی دعای عرفه
دعای عرفه امام حسین(ع) از دعاهایی است که شیعیان در روز عرفه و در صحرای عرفات و
دیگر مناطق جهان می‌خوانند. در منابع، درباره سال قرائت دعای عرفه توسط امام حسین (ع)
مطلبی ذکر نشده است؛ امّا با توجه به برخی شواهد، این دعا مربوط به آخرین حج امام حسین(ع)
نیست چرا که او در سفر حجی که قبل از واقعه کربلا بود، در عرفات توقف نداشت. برخی گفته‌اند
امام در بیست‌وپنج سفری که به حج داشته در هر سفر در روز عرفه دعای جدیدی خوانده است.
امام حسین(ع) در ذی‌الحجه سال ۶۰ قمری که به مکه رفت، در بین اعمال حج متوجه توطئه عوامل
یزید شد، از این‌رو حج را به عمره تبدیل کرد و سپس طواف خانه و سعی صفا و مروه را به جا آورد و
به سمت کوفه حرکت کرد.
دعای عرفه در بردارنده آموزه‌های عرفانی و عقیدتی است. بِشر و بشیر فرزندان غالب اسدی نقل کرده‌اند
که: در آخرین ساعات روز عرفه در عرفات، امام حسین(ع) با جمعی از خاندان، فرزندان و شیعیان از چادر
بیرون آمدند و با نهایت خضوع و خشوع در طرف چپ کوه ایستادند و روی را به طرف کعبه گردانیده دست‌ها
را تا مقابل رو برداشتند و این دعا را خواندند. در روایت کفعمی دعای عرفه با جمله زیر پایان یافته است:
لا اله الا انت وحدک لا شریک لک لک الملک و لک الحمد و انت علی کل شیء قدیر. یا رب، یارب یا رب.
اما به نقل از سید ابن طاووس در اقبال الاعمال، دعای عرفه پس از آن با فقرات زیر ادامه می‌یابد:
الهی انا الفقیر فی غنای فکیف لا اکون فقیرا فی فقری. خاتمه دعا چنین است: و انت الرقیب الحاضر
انک علی کل شیء قدیر و الحمدلله وحده.
سند
کفعمی در کتاب البلدالامین و سید بن طاووس در کتاب مصباح الزائر این دعا را ذکر کرده‌اند و پس از
آن دو، علامه مجلسی در بحار الانوار و شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان آن را آورده‌اند. آیت‌الله خویی،
راویان دعای عرفه بشر بن غالب را از اصحاب امام حسین(ع) و امام سجاد(ع) و بشیر بن غالب را تنها از
راویان امام حسین(ع) دانسته است. اگر چه بعضی از محدثان یقین به سند این نیایش ندارند، اما گفته‌اند
محتوای این دعا به قدری با عظمت و مطابق اصول است که از سند بی‌نیاز و احتیاجی به آن ندارد. یادداشت
و نظیر آن را جز پیامبران و ائمه معصومین نمی‌توانند بیان نمایند.